Szekspir znużony światem

Sonet 66 - William Shakespeare w przekładzie Stanisława Barańczaka.

Marek Kondrat wielkim aktorem był. Był, bo porzucił aktorstwo dla wina. O winie opowiadał z równą pasją, z jaką kiedyś grał na scenie i w filmie. Tęskniliśmy za nim i ... wrócił. Tylko na chwilę, ale wrócił. Pojawił się w Szczecinie, w Teatrze Polskim na otwarciu Sceny Szekspirowskiej w zmodernizowanym obiekcie teatralnym.

To było piękne kameralne przedstawienie, w którym Marek Kondrat siedząc z boku na balkonie, delikatnie oświetlony, czarował publiczność swoim aksamitnym głębokim głosem. Nie stworzył roli, stworzył siebie na nowo. Stworzył człowieka, który wiele przeżył, wiele widział, wiele wie i wiele mógłby opowiedzieć, gdyby tylko chciał, ale nie zawsze chce, bo brzydota tego świata go co najmniej martwi, a może też i mierzi. Ten Sonet 66 zostawił sobie na koniec, żeby wybrzmiał, żeby zostawił po sobie ślad, refleksję. I zostawił.

Bo Szekspir wielkim poetą był. A przede wszystkim wielkim psychologiem był. I wielkim obserwatorem był. Jego geniusz niezmiennie mnie zdumiewa, ilekroć słucham jego strof, a ostatnio słuchałam wiele. Świeżo po powrocie z Festiwalu Szekspirowskiego, gdzie ze sceny wielokrotnie przekonywałam się:

Jak hańba blask honoru rychło brudem maże.

Ryszard III. Spędził życie w samotności. Postanawia zostać nikczemnikiem. Do tego celu posłuży mu trwająca obecnie żałoba narodu - procesja pogrzebowa, którą przechwyci i na której micie zacznie budować swój własny porządek zmartwychwstania.

Jak żądza na złą drogę dziewiczośĉ sprowadza.

Makbet. Męski strach przed kobiecą mocą. Makbet kontra Lady Makbet i Wiedźmy. Moc, która zagra patriarchalnemu establishmentowi. Przestraszony mężczyzna gubi się, nie radzi sobie z tą mocą, więc sam wybiera jeszcze ciemniejszą stronę mocy. Posiłkuje się żołnierzami. Malkolm i Makduf gromadzą wojska w okolicy zamku dunzynańskiego i lasu Birnam. Malkolm rozkazuje każdemu żołnierzowi zerwać pojedynczą gałąź, aby wraz z nią maszerował w stronę zamku. Ma to wprowadzić w błąd co do liczby żołnierzy. Żołnierze Makbeta oświadczają mu, że to Las Birnam ich zaatakował.

Jak miernota się stroi i raduje zyskiem.

Egeusz. Jakub Skrzywanek i Justyna Sobczyk pokazali "Sen nocy letniej" Teatru Współczesnego w Szczecinie. Pokazali nie tylko problem zniewolenia uczuciowego, stawianie obowiązku i nakazu ponad uczucie, ponad szczęście jednostki. Włączając w spektakl osoby z niepełnosprawnościami przybliżyli także ich problemy od lat zamiatane pod dywan. Już nie chodzi o leki, o zasiłki, o opiekę państwa. Chodzi o potrzeby emocjonalne i seksualne. Smutne i wzruszające jednocześnie. A z tyłu głowy zadowolone miny polityków, którzy po miesiącu pozbyli się z korytarzy sejmowych rodziców tych osób. Miny polityków, tępe, pełne pychy i samozadowolenia. Pełne... niczego. Pustka w oczodołach.

Jak zacnośĉ bezskutecznie odpiera potwarze.

Spektakl "Imperium" Strefy WolnoSłowa też umieszcza akcję w lesie. Czerpie inspirację z tekstu Szekspira i obrazów kryzysu humanitarnego na pograniczu. Doświadczenia osób migrujących i pomagających na granicy polsko-białoruskiej pokazują jak pomóc uchodzącym i jak gesty solidarności są kryminalizowane przez władzę.

Jak sztuĉce zatykają usta jej wrogowie.

Na Festiwalu Szekspirowskim byli ci niepopularni w pewnych kręgach - Krzysztof Głuchowski, dyrektor Teatru im. Słowackiego w Krakowie, nieustająco zawieszony przez marszałka małopolskiego, nieustająco robiący jeden z najlepszych w tej chwili, jeśli nie najlepszy, teatr w Polsce. Jacek Głomb, walczący o dofinansowanie Teatru im. H. Modrzejewskiej w Legnicy. Na pieńku ma dla odmiany z prezydentem miasta. Maciej Nowak, kończący kadencję w Teatrze Polskim w Poznaniu. Tak sobie patrzyłam i myślałam: to wielka sztuka nie doceniać sztuki. To wielka sztuka oceniać sztukę, której się nie zna, w której się nie uczestniczy.

Znużony - odejść pragnę; lecz chęć w sobie dławię.

W spektaklu "At Home with Will Shakespeare" Pip Utton przywołał Williama Szekspira do życia, nie tylko jako wielkiego pisarza, ale i człowieka z krwi i kości, który kocha, śmieje się, pije, śpiewa, tańczy, płacze. Pokazał go pod koniec życia, kiedy jest już zmęczony pisaniem, imprezowaniem, rodziną, ale też samym pisaniem, w końcu zajęciem dla pieniędzy. Sztuka była przednia, bo jakże prawdziwa. Nikt tak nie pokaże Szekspira jak Anglik.

I tak nakręcona Szeskpirem przyjechałam do Szczecina, gdzie właśnie po przebudowie otwierał się uroczyście Teatr Polski z drugą w Polsce Sceną Szekspirowską. Dyrektor Adam Opatowicz powierzył przygotowanie spektaklu na otwarcie Grzegorzowi Turnauowi, a ten przygotował koncert pt. „Wolny przekład z Szekspira, czyli miłość przez wieki się nie zmienia", inspirowany sonetami Williama Szekspira. Wśród gwiazd Dorota Miśkiewicz, Aga Zaryan, Dobrawa Czocher na scenie głównej i Marek Kondrat na niskim balkonie. Miało być pięknie, o miłości. I było pięknie, i o miłości. A jednak Szekspir zawsze dorzuca nutę goryczy, w końcu to on uśmiercił najsłynniejszą parę kochanków.

Tym, jak rzadko zasługę nagradza zapłata.

Nie wszystkim się podobało otwarcie teatru. Jak nie można niczego nakazać czy przyblokować, to trzeba skrytykować.

W śmierć jak w sen odejść pragnę, znużony tym wszystkim.
Czytał Marek Kondrat na koniec.
Jeśli umrę, sam na sam ze światem cię zostawię.